متروی مسکو

اگر بخواهیم واقع بین باشیم، مترو مسکو مادر همه متروهای جهان است و هیچ مترویی به پای زیبایی و جذابیت آن نخواهد رسید! ایستگاه‌های این مترو هر کدام به نحوی یک شاهکار معماری هستند که خاطرات دوران کمونیستی را با مجسمه‌ها، نقاشی‌ها و موزاییک ‌های هنرمندانه به نمایش گذاشته اند. با مجله گردشگری توریزما همراه باشید تا در مورد این مترو بیشتر بدانیم. 

مترو مسکو ایستگاه Elektrozavodskayaمترو مسکو ایستگاه Elektrozavodskaya

متروی مسکو در یک نگاه 

متروی مسکو، به دلیل ویژگی‌های منحصر بفرد معماری و هنری، از جاهای دیدنی مسکو به شمار می رود؛ این مترو دارای ۲۵۸ ایستگاه است که هر کدام یک اثر هنری با موضوع و طراحی خاص خود محسوب می شود و سالانه میلیون‌ها گردشگر را به خود جذب می‌کند.
این مترو روزانه میلیون‌ها مسافر را جابجا می ‌کند و هشتمین سیستم متروی بزرگ جهان و بزرگ ‌ترین متروی خارج از چین در دنیا است. در این سیستم با کارکرد بسیار حرفه ای، در ساعات اوج مسافر، قطارها هر ۹۰ ثانیه یک بار به ایستگاه می آیند و مسافران را جابجا می کنند. 

تاریخچه‌ی متروی مسکو

از قبل از حکومت تزار نیکلای دوم، طرح‌هایی برای متروی مسکو در دست اجرا بودند که همگی به دلیل شروع جنگ جهانی اول متوقف شدند. انقلاب بلشویکی روسیه، که پس از خروج روسیه از جنگ و شروع درگیری‌های بیشتر رخ داد ، ایده ساخت متروی مسکو را از ذهن دولت دور کرد. در آن زمان کشور با تغییر رژیم و تلاش برای به دست آوردن نظم و کنترل دست و پنجه نرم می ‌کرد.
در نهایت در سال ۱۹۳۱، طرح ساخت اولین ایستگاه‌ها تصویب شده و لازار کاگانوویچ، مسئول طراحی اولین خط متروی مسکو شد. او با همتایان بریتانیایی خود، چارلز هولدن و فرانک پیک انگلیسی که روی خطوط پیکادیلی کار می ‌کردند، مشورت کرد و هر دو نفر مشاور پروژه‌ی شوروی شدند.

پیشنهاد خواندنی: زیباترین متروهای جهان 

اما در انتها، همکاری بریتانیا در روسیه دوام زیادی نداشت؛ NKVD چندین مهندس را به اتهام جاسوسی دستگیر کرده و پس از یک محاکمه‌ی نمایشی، متهمان به همراه همکارانشان به بریتانیا بازگردانده شدند.
با وجود فقدان متخصصان بریتانیایی، شوروی به کار خود ادامه داده و خط اول، Sokolkini تا Okhotny Ryad ، با ۱۳ ایستگاه، در سال ۱۹۳۵ افتتاح شد.
خط دوم، Arbatskaya به Kurskaya، در سال ۱۹۳۸ افتتاح شده و در سپتامبر همان سال، خط Gorkovskaya نیز شروع به کار کرد. دکوراسیون این ایستگاه‌ها، در عین ارائه‌ی مضامین سوسیالیستی از زیبایی شناسی سبک آرت دکو نیز پیروی می کردند.

ایستگاه آرباتسکایا ARBATSKAYA در متروی مسکو 

ایستگاه مایاکوفسکایا، نمونه‌ی کاملی از این همجوشی است. ستون‌های این ایستگاه با سنگ رودونیت صورتی و فولاد ضد زنگ پوشیده شده اند؛ وقتی کسی به بالا نگاه می کند، تصاویری از هواپیماها که در سراسر آسمان حرکت می کنند، سقف را پوشانده که حسی از آینده نگری شوروی را به بیننده منتقل می کند.

ایستگاه MAYAKOVSKAYA مترو روسیه ایستگاه مایاکوفسکایا MAYAKOVSKAYA  متروی مسکو

با وجود تلفات و ویرانی‌های بسیار در جریان تهاجم آلمان‌ها به روسیه، ساخت مترو به طور کامل متوقف نشده و در مجموع هفت ایستگاه در دو بخش خط تکمیل شد. طبیعتاً جنگ بر نقوش طراحی نیز تأثیر ‌گذاشت و در نتیجه این ایستگاه‌ها مضامین مدینه فاضله ی  سوسیالیستی را با تصاویر جنگ جایگزین کردند. این موضوع با رشد ایستگاه ها، حتی پس از جنگ نیز ادامه یافت.

ایستگاه زیبای Kiyevskaya در مترو مسکو ایستگاه زیبای Kiyevskaya در مترو مسکو

گسترش مترو پس از جنگ

بلافاصله پس از پایان جنگ، ساخت و ساز در مرحله‌ی چهارم متروی مسکو آغاز شد. خط کولتسوایا، در دهه‌ی ۱۹۵۰ افتتاح شده و مانند سایر آثاری که در اوایل این دهه در مترو ساخته می شد، دکوراسیون آن به سبک باروک مسکو اما با کمی چاشنی سبک استالینی همراه بود. بسیاری از مردم این دوران را اوج طراحی و زیبایی سیستم مترو می دانند.

پیشنهاد خواندنی: میدان سرخ مسکو

این دوران، مصادف با آغاز جنگ سرد بوده و ایستگاه‌های ساخته شده در این دوره، در عین زیبایی، برای استفاده به عنوان پناهگاه در صورت وقوع جنگ هسته ای استفاده می شدند. در سر تا سر این ایستگاه‌ها، درهای شماره ‌دار مرموزی را می ‌توان یافت که به خزانه‌های مخفی منتهی می‌شوند که برای اسکان و تغذیه هزاران نفر در نظر گرفته شده بود.

دوران خروشچف و برژنف

از اواخر دهه‌ی ۱۹۵۰، گسترش خطوط و ایستگاه‌های جدید در مترو مسکو با کاهش بودجه مواجه شد، زیرا نیکیتا خروشچف بیشتر به زیرساخت کاربردی می اندیشید تا زیبایی و سطح بالای تزئینات ایستگاه‌ها. اما بزرگترین تفاوت در اکثر ایستگاه‌های ساخت این دوره از نظر زیبایی شناختی، تفاوت در رنگ سنگ مرمر مورد استفاده‌ی آن بود.
ایستگاه‌های مترو که در دوره خروشف ساخته شده‌اند، با دیوارهایی کاشی‌ کاری شده از بقیه ایستگاه ها متمایز هستند. کاشی‌ها به شکلی گسترده بر روی دیوارها استفاده شدند، اما با گذر زمان مشخص شد که این کار ایده وحشتناکی بوده است. ارتعاشات شدید، دیوارها را می لرزاند و باعث می شود کاشی‌ها از جای خود کنده شوند. بعدها در هنگام مرمت، کاشی‌های اصلی در دسترس نبودند و پیمانکاران کاشی های نامتجانس و بی قواره ای را برای مرمت استفاده کرده اند که چهره زشتی برای برخی ایستگاه ها ایجاد کرده است. 

ایستگاه Molodyozhnaya روی خط آبی متروی مسکو کاشی های مرمت شده ایستگاه Molodyozhnaya 

ساخت متروی مسکو، در دوران برژنف ادامه یافت، در اواخر دهه‌ی ۱۹۷۰، بودجه‌ی مترو، کمی افزایش پیدا کرد تا ایستگاه‌ها تزیینات بیشتری داشته باشند. با این حال، طرح اصلی سکوهای عریض و ستون های دو ردیفه همچنان بر آن غالب بود.

متروی مسکو در دوران گورباچف

از اواخر دهه‌ی ۱۹۷۰ تا سقوط اتحاد جماهیر شوروی، ایستگاه‌های مترو در مسکو با تلاشی دوباره، ساخته شدند. برخی از ایستگاه‌های جدید از طرح‌های قدیمی ‌تر تقلید کردند، در حالی که برخی دیگر با ظاهری مدرن ساخته شدند. بین طراحی ایستگاه‌های ساخته شده در این دوران تفاوت‌های زیادی وجود دارد.

ایستگاه معروف Medvedkovo در سال ۱۹۷۸ افتتاح شد. این ایستگاه دارای ستون‌های بزرگ سنگی با نوارهای فولادی است که با تصاویری از حیات وحش پوشیده شده اند. ایستگاه Shabolovskaya، که در سال ۱۹۸۰ افتتاح شده، دارای دیوارهای پوشیده از ورقه‌های فلزی است، در حالی که Tyoply Stan، که در سال ۱۹۸۷ افتتاح شده، دارای کاشی‌های سرامیکی قرمز رنگ، بر روی دیوارها است.

دوران پس از شوروی

با وجود مشکلات اقتصادی دهه‌ی ۱۹۹۰، متروی مسکو همچنان به رشد خود ادامه داد. موضوعات جالب و انتخاب طراحی‌ها نیز مانند گذشته ادامه یافت، زیرا معماران و هنرمندان مأموریت داشتند ایستگاه‌هایی ایجاد کنند که مردم بتوانند به آن افتخار کنند. انتخاب‌های پیشگامانه در طراحی، با پیشرفت واقعی همراه بود، زیرا ایستگاه‌های جدیدی ظاهر شدند که قسمت‌های بزرگ متروی مسکو را به هم متصل می کردند.
متروی مسکو، دارای تاریخچه ای طولانی است و مراحل طراحی بسیاری را پشت سر گذاشته تا به جایگاه امروزی برسد.

زیبایی ایستگاه‌های متروی مسکو

ایستگاه‌های متروی مسکو، بسیار خیره ‌کننده اند؛ برخی از آنها شما را به یاد موزه‌، کاخ‌ یا تالارهای باشکوه می اندازند. 
این ایستگاه‌ها، نمونه‌ای کامل از هنر شوروی هستند که با سنگ مرمر، مجسمه‌ها، موزاییک‌ها، شیشه‌های رنگی، لوسترها، نقش برجسته‌ها و بسیاری جزئیات دیگر تزیین شده اند.

ایستگاه متروی مسکو بلوار SLAVYANSKY

کدام قسمت‌های این مترو را باید ببینیم؟

یوری گریدچین، معمار روسی، زیباترین ایستگاه‌های مترو مسکو را رتبه‌ بندی کرده که در ادامه لیست آن‌ها را آورده ایم:
• در خط یک که به رنگ قرمز است، ایستگاه‌های Komsomolskaya Krasnye vorota, Kropotkinskaya, Vorob’yevy gory
• در خط دو که به رنگ سبز است، Mayakovskaya, Novokuznetskaya, Avtozavodskaya
• در خط ۳ که به رنگ آبی است، ایستگاه‌های Park Pobedy Kievskaya, Arbatskaya, Ploschad Revolyutsii, Elektrozavodskaya
• در خط ۵ که به رنگ قهوه ای است، Taganskaya Komsomolskaya, Prospekt mira, Novoslobodskaya, Kievskaya
• در خط ۷ که بنفش است Pushkinskaya, Kuznetskiy most
• خط ۹ که خاکستری رنگ است ایستگاه Nagatinskaya

در تورهای روسیه توریزما تراول، چند تا از بهترین ایستگاه های مترو مورد بازدید قرار می گیرند. 

ببینیم: لیست تورهای روسیه ۱۴۰۴ توریزما تراول 

راهنمای سریع استفاده از متروی مسکو 

متروی مسکو یکی از ارزان‌ترین و سریع‌ترین وسایل حمل‌ونقل عمومی در این شهر است که برای گردشگران بسیار مفید می‌باشد. در ادامه، نکات مهم برای استفاده از متروی مسکو ارائه می‌شود:​
 

خرید بلیط و کارت‌های مترو:

بلیط تک‌سفره: قیمت یک بلیط تک‌سفره برای بزرگسالان حدود ۵۵ روبل است و از زمان خرید به مدت ۵ روز معتبر می‌باشد.​
 
کارت ترویکا (Troika): این کارت چندمنظوره با هزینه ۵۰ روبل قابل تهیه است که این مبلغ پس از بازگرداندن کارت به شما بازگردانده می‌شود. هر بار استفاده از مترو با این کارت ۴۰ روبل هزینه دارد. همچنین، امکان استفاده نامحدود یک‌روزه با هزینه ۲۳۰ روبل و سه‌روزه با هزینه ۴۳۰ روبل وجود دارد.​
 
کارت یونایتد (United): این کارت امکان دسترسی به مترو، مونوریل، اتوبوس، واگن برقی و تراموا را فراهم می‌کند. هزینه یک‌بار استفاده از این بلیط برای یک سواری با مترو، ۵۷ روبل است.​
 
کارتهای ترویکا و یونایتد مترو روسیه

ساعت کاری مترو

متروی مسکو از ساعت ۵:۳۰ صبح تا ۱ بامداد فعالیت می‌کند – حتی در روزهای تعطیل؛ اما احتمال اینکه برخی خطوط زودتر یا دیرتر تعطیل شوند را در نظر بگیرید. شلوغ‌ترین ساعات مترو مسکو از ساعت ۸ صبح تا ۹:۳۰ صبح و ۴ بعدازظهر تا ۷:۳۰ بعدازظهر است که بهتر است از آن‌ها اجتناب کنید.
قطارها هر ۱ تا ۳ دقیقه یک‌بار می‌آیند؛ بنابراین نیازی به عجله برای سوار شدن نیست. 
 

دسترسی به جاذبه‌های گردشگری روسیه با مترو

 
متروی مسکو راهی سریع و مقرون‌به‌صرفه برای بازدید از جاذبه‌های گردشگری این شهر در تور روسیه است. با استفاده از مترو می‌توانید به مراکز خرید، موزه‌ها، پارک‌ها، رستوران‌ها و دیگر دیدنی‌های مسکو دسترسی داشته باشید.
 
برای بازدید از میدان سرخ، کلیسای سنت باسیل، کرملین و تئاتر بولشوی، می‌توانید از خط سبز مترو و ایستگاه Teatralnaya استفاده کنید یا به ایستگاه‌های Okhotny Ryad، Ploshchad Revolyutsii، Borovitskaya و Biblioteka Imeni Lenina بروید.
 

قوانین و نکات مهم

  • ایستادن در سمت راست پله‌برقی‌ها برای عبور سریع‌تر دیگران توصیه می‌شود.​ در مسکو تقریباً هیچ یک از جوانان روی پله برقی نمی ایستند، بنابراین سمت چپ پله را برای بالا و پایین رفتن افراد خالی بگذارید. 
  • عکاسی با فلاش در داخل ایستگاه‌ها و قطارها ممنوع است.​
  • حمل و مصرف نوشیدنی‌های الکلی در مترو غیرمجاز می‌باشد.​
  • حیوانات خانگی باید در قفس‌های مخصوص حمل شوند.​
  • خوردن، آشامیدن و استعمال دخانیات در ایستگاه‌ها و قطارها ممنوع است. 
  • از خطوط زرد و احتیاط عبور نکنید.
  • برای سوارشدن به قطارها، همیشه باید از ورودی‌های هوشمند بگذرید.
  • برای خروج نیازی به زدن مجدد کارت یا بلیت خود نخواهید داشت. کارت خود را روی کارت‌خوان ورودی قرار دهید و پس از سبزشدن نور قرمز آن، عبور کنید.
با رعایت این نکات، می‌توانید تجربه‌ای راحت و ایمن از استفاده از متروی مسکو داشته باشید.​

حقایقی در مورد متروی مسکو

• متروی مسکو، یکی از شلوغ ترین متروهای جهان است، طی ۸۰ سال گذشته بیش از ۱۴۵ میلیارد جا به جایی در متروی پایتخت انجام شده است.
• این مترو، رکورد دار جهانی ورود و خروج به موقع است که دقت آن برابر ۹۹.۹۹ درصد می باشد.
• متروی مسکو، زیباترین مترو در جهان به شمار می رود و ۴۴ ایستگاه آن در فهرست میراث فرهنگی روسیه قرار دارند.
• گمان می ‌رود برای تزیینات اولین ایستگاه مترو، از سنگ کرملین سرپوخوف، یک بنای متعلق به قرن‌های ۱۶-۱۷ که در سال ۱۹۳۴ تخریب شده، استفاده شده است. هم چنین، ادعا می شود که سنگ مرمر مورد استفاده در ساخت مترو نیز از کلیسای جامع مسیح منجی مسکو می آید که در سال ۱۹۳۱ تخریب شد.

پیشنهاد خواندنی: راهنمای کامل بازدید از کاخ کرملین 

• در طول حملات هوایی جنگ جهانی دوم، متروی مسکو و هم چنین متروهای برخی شهرهای دیگر به پناهگاه تبدیل شده و نیم میلیون نفر در آن‌ها پناه گرفتند.
• زمانی که حملات هوایی آلمان در حال انجام بود، بسیاری از مغازه‌ها و آرایشگاه‌ها در ایستگاه‌های مترو فعال بودند.
• در طول جنگ جهانی دوم، ساخت مترو هرگز متوقف نشد و هفت ایستگاه جدید ساخته شده است.
• در ۲۰ سال اولیه‌ی فعالیت مترو، نام لازار کاگانوویچ، یک مقام شوروی که مسئولیت ساخت خط اول را بر عهده داشت، بر مترو گذاشته شده بود اما در سال ۱۹۵۵ این نام به ولادیمیر لنین تغییر یافت.
• در سال ۲۰۱۵ اعلام شد که مترو در حال تجهیز به یک سیستم اطلاعاتی برای کاهش خودکشی و تصادفات است. سنسورهای ویژه سیستم جدید، برای اطلاع رسانی به رانندگان قطار در مواقعی که شخصی روی ریل می رود طراحی شده اند.
• اولین خط متروی مسکو Sokolnicheskaya بود که در سال ۱۹۳۵، کمی بیش از ۱۱ کیلومتر طول داشته و شامل ۱۳ ایستگاه بود. در آن زمان حدود ۲۰ دقیقه طول می کشید تا به پارک کولتوری یا اسمولنسکایا برسید، در حالی که سفر با تراموا بیش از ۲ ساعت زمان می برد.
• اولین واگن‌های نوع A متروی مسکو، در کارخانه‌ی میتیشچی در سال ۱۹۳۴ مونتاژ شدند؛ کارخانه ای که هنوز هم سازنده‌ی اصلی قطارهای متروی مسکو است. مدل‌های آزمایشی آنقدر موفق بودند که به مدت ۴۰ سال در مترو کار کردند.
• اولین مسافران مترو در خط سوکولنیچسکایا، بلیط‌های کاغذی را از باجه‌ی بلیط فروشی خریداری کردند. بلیط‌ها‌، برای سفرهای یک طرفه طراحی شده بودند و از نظر رنگ تفاوت داشتند: مسافران بلیط های قرمز را برای سفر به سوکولنیکی و بلیط های زرد را برای سفر به پارک کولتوری می خریدند.
• طبق برنامه‌ی دولت، در متروی مسکو تا سال ۲۰۲۷ ، ۲۵ ایستگاه و ۵۸ کیلومتر خط دیگر ساخته خواهد شد.
• میانگین گردش روزانه‌ی مسافر در متروی مسکو حدود ۳۲ هزار نفر در هر کیلومتر خط و حدود ۵۲ هزار نفر در هر ایستگاه است.
• بیشترین ترافیک مسافر در خطوط مترو Tagansko-Krasnopresnenskaya، Zamoskvoretskaya، Kaluzhsko-Rizhskaya و Serpukhovsko-Timiryazevskaya است؛ حدود ۳.۱ میلیون نفر در یک روز هفته، از آن‌ها استفاده می کنند.
• حفاری اولیه برای ساخت مترو، نشان داد که ساخت آن به دلیل خاک نرم و وجود آب‌های زیرزمینی بسیار دشوار است. فقط در یک بخش، (بین سوکلنیکی و اوخوتی ریاد) ۴ رودخانه‌ی زیرزمینی وجود داشته است. به همین دلیل است که ایستگاه‌های مترو، بسیار عمیق هستند.
• متروی مسکو، در سال ۱۹۳۴ بیش از ۷۵ هزار نفر را استخدام کرد، اگرچه تصور می شود که بخشی از این نیروی کار، زندانیان بوده اند. هم چنین تقریباً تمام حفاری‌ها با ابزارهای دستی انجام شده است.
نکات مهم بازدید از متروی مسکو
• هر بلیط، ۵۵ روبل هزینه دارد که درواقع ارزان ترین قیمت در بین تمام جاذبه‌های مسکو می باشد. بعد از خرید بلیت و عبور از گیت، تا هر زمانی که بخواهید می توانید در مترو گردش کنید.
• اگر در کشورهای شوروی سابق از پله برقی استفاده کرده باشید، می دانید که سرعت آن‌ها بسیار پایین است و زمان زیادی طول می کشد تا شما را به سمت پایین ببرد.
• متاسفانه تمام اطلاعات ایستگاه‌ها به زبان روسی هستند؛ بنابراین توصیه می کنیم نقشه‌ی مترو به روسی و انگلیسی را از اینترنت دانلود کرده و همراه داشته باشید.
• سعی کنید در ساعات شلوغی (۸ تا ۱۰ صبح و ۱۷ تا ۱۹ بعد از ظهر) از بازدید از ایستگاه‌های متروی مسکو خودداری کنید؛ به دلیل تعداد افرادی که در حال رفت و آمد هستند چیز زیادی نخواهید دید و دائماً به اطراف کشانده خواهید شد. صبح یکشنبه، برای پرسه زدن در ایستگاه‌ها و عکس گرفتن بهترین زمان است.
• متروی مسکو از ۵.۳۰ بامداد تا ۱.۳۰ شب فعال است.
• کارت متروی روزانه و بدون محدودیت که ۲۳۰ روبل قیمت دارد؛ به شما امکان می دهد تمام روز در مترو رفت و آمد کنید.
• بلیط سه روزه نیز با قیمت ۴۳۸ روبل برای خرید موجود است.
• نیازی به نگرانی در مورد «از دست دادن» قطار نیست؛ قطارها هر دو تا سه دقیقه یک بار می آیند. نمایشگر دیجیتالی در انتهای سکو، ثانیه شماری دارد که زمان رسیدن قطار بعدی را نشان می دهد.
• Wi-Fi رایگان در قطارها و نقاط شارژ USB در نزدیکی درهای برخی قطارها وجود دارند.
• مانند اکثر متروهای دنیا، در این جا هم باید مراقب جیب برها باشید.
• وقتی در شهر هستید، پیدا کردن ایستگاه‌های مترو آسان است؛ فقط به دنبال حرف قرمز “M” باشید که مخفف مترو است. معمولاً چندین ورودی برای هر ایستگاه وجود دارد.
• выход در زبان روسی به معنای خروج است. برای بیرون رفتن، دنبال این کلمه باشید.
• در برخی از تعطیلات مانند سال نو، کریسمس، عید پاک و روز پیروزی، مترو تا ساعت ۲ بامداد فعال است.

سوالات متداول متروی مسکو 

۱. هزینه استفاده از متروی مسکو چقدر است؟
هزینه بلیط متروی مسکو بسته به نوع بلیط متفاوت است. بلیط تک‌سفره حدود ۶۰ روبل قیمت دارد، اما استفاده از کارت‌های مسافرتی مانند «Тройка» (Troyka) هزینه‌ها را کاهش می‌دهد.
 
۲. ساعت کاری متروی مسکو چگونه است؟
متروی مسکو از ساعت ۵:۳۰ صبح تا ۱ بامداد فعالیت می‌کند. آخرین قطارها معمولاً کمی قبل از ساعت ۱ حرکت می‌کنند.
 
۳. آیا در متروی مسکو راهنما و تابلوهای انگلیسی وجود دارد؟
بله، در ایستگاه‌های اصلی و خطوط پررفت‌وآمد تابلوهای دو زبانه (روسی و انگلیسی) نصب شده‌اند. همچنین، برخی از قطارها دارای اعلامیه‌های صوتی به زبان انگلیسی هستند.
 
۴. آیا استفاده از متروی مسکو برای گردشگران آسان است؟
بله، با وجود شلوغی، متروی مسکو به دلیل نقشه‌های دقیق، تابلوهای راهنما و امکان استفاده از اپلیکیشن‌های مسیریابی برای گردشگران نسبتاً آسان است.
 
۵. زیباترین ایستگاه‌های متروی مسکو کدامند؟
برخی از زیباترین ایستگاه‌های متروی مسکو شامل Komsomolskaya، Mayakovskaya، Kiyevskaya، Novoslobodskaya و Ploshchad Revolyutsii هستند که به دلیل معماری باشکوه و تزئینات چشمگیر شهرت دارند.

دیدگاه‌ خود را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

به بالا بروید