جنگل آمازون حدود ۴۰ درصد از وسعت آمریکای جنوبی را اشغال می‌کند. این اکوسیستم گسترده، نه کشور و حدود ۵.۵ میلیون کیلومتر مربع را دربرمی‌گیرد. علاوه بر این رودخانه عظیم آمازون که از رشته کوه های آند در پرو تا سواحل اقیانوس اطلس برزیل امتداد دارد، نیرویی حیات بخش است که این جنگل‌ها را زنده نگه داشته است. بازدید از جنگل آمازون رویایی است که امروزه با توجه به تورهای گردشگری گوناگون، دست‌یافتنی است. گونه‌های گیاهی و جانوری ساکن در بزرگ‌ترین جنگل‌های بارانی جهان چیزی است که هر کسی را مسحور می‌کند.

در این مقاله هر آنچه را که باید درباره سفر به جنگل های آمازون بدانید، در اختیار شما قرار می‌دهیم. تا انتها همراه ما باشید.

آمازون بزرگ‌ترین جنگل بارانی جهان، در نواحی شمالی “آمریکای جنوبی” قرار گرفته و بیشتر آن در خاک برزیل و پرو جای دارد. بیش از نیمی از همه جنگل‌های بارانی باقی‌مانده در جهان در آمازون قرار دارند. مساحت جنگل‌های آمازون ۵٫۵ میلیون کیلومتر مربع است که بین ۹ کشور تقسیم شده‌ است.

جنگل آمازون در ۹ کشور آمریکای جنوبی گسترش یافته است، اما بخش عمده آن در برزیل قرار دارد (۶۰ درصد). کشورهای پرو، کلمبیا، ونزوئلا، بولیوی، اکوادور، گویان، سورینام و گویان فرانسه نیز بخشی از این جنگل را در خود جای داده‌اند. این منطقهٔ جنگلی تماماً از درختان پهن‌برگ تشکیل شده و رودخانهٔ آمازون نیز از میان آن می‌گذرد. جنگل آمازون نامزد قرار گرفتن در فهرست عجایب هفتگانه جدید است.

جنگل‌های آمازون میلیون‌ها سال قدمت دارند و یکی از قدیمی‌ترین زیست بوم های جهان به شمار می‌روند. این جنگل‌ها از دوره‌های مختلف زمین‌شناسی عبور کرده و به شکل امروزی تبدیل شده اند. در دوران پلیوسن (حدود ۵.۳ تا ۲.۶ میلیون سال پیش)، شرایط اقلیمی و زمین‌شناسی منطقه موجب گسترش پوشش گیاهی آمازون شد.

انسان‌ها از هزاران سال پیش در جنگل‌های آمازون سکونت داشتند. تمدن‌های اولیه این منطقه، از جمله تمدن مایورونا و دیگر گروه‌های بومی، به شیوه‌ای پایدار با طبیعت جنگل سازگار بودند. شواهد نشان می‌دهد که این جوامع سیستم‌های کشاورزی پیشرفته‌ای مانند آمازون سیاه (Terra Preta) ایجاد کرده بودند که تأثیر مثبتی بر خاک منطقه داشت.

با ورود اروپایی‌ها به آمریکای جنوبی در قرن ۱۵ و ۱۶ میلادی، جنگل‌های آمازون تحت تأثیر شدید قرار گرفت. استعمارگران برای استخراج منابع طبیعی مانند چوب، طلا و کائوچو (لاتکس) به جنگل‌ها هجوم آوردند که موجب تخریب بخش‌هایی از این منطقه شد و تأثیرات مخربی بر زندگی بومیان گذاشت.

در قرن بیستم، پیشرفت‌های صنعتی و افزایش تقاضا برای محصولات کشاورزی مانند سویا و دامپروری موجب شد بخش‌های وسیعی از جنگل‌های آمازون تخریب شوند. همچنان حفاظت از آمازون به عنوان یکی از اولویت‌های جهانی مطرح است.

---

سفر به آمازون از برزیل

ورود از مانائوس (Manaus)

ورود از آلتامیرا (Altamira)

نکات مهم برای سفر به این شهرها

• واکسن تب زرد را قبل از سفر دریافت کنید.
• از همراه داشتن پشه‌بند و کرم ضدحشرات اطمینان حاصل کنید.
• برای سفرهای آبی از قایق‌های معتبر استفاده کنید و قوانین ایمنی را رعایت کنید.

فصل خشک: ژوئن تا دسامبر

این زمان برای پیاده‌روی و کاوش در جنگل مناسب‌تر است.

فصل بارانی: دسامبر تا مه

در این فصل رودخانه‌ها پرآب‌تر هستند و تجربه قایق‌سواری بهتر خواهد بود.

بیش از ۶۰ درصد آمازون در برزیل واقع شده است. با این حال برخی ورودی‌های اصلی در پرو و اکوادور نیز قابل دسترسی است. سوال مهم اینجاست که برای بازدید از جنگل‌های آمازون به کدام کشور باید سفر کنید؟ کدام گزینه بهتر است؟ برزیل یا پرو؟

پرو دارای دو دروازه اصلی برای بازدید از آمازون است که با نام‌های پورتو مالدونادو و ایکیتوس شناخته می‌شوند. پورتو مالدونادو در جنوب شرقی این کشور در محل تلاقی رودخانه مادر د دیوس و رودخانه تامبوپاتا قرار دارد. در مقابل، ایکیتوس شهری بسیار بزرگتر در شمال شرقی پرو است و در حاشیه خود رودخانه آمازون واقع شده است.

این شهر به دلیل دسترسی به ذخیره‌گاه ملی Pacaya Samiria که دارای حیات وحشی مانند دلفین‌های رودخانه صورتی است، شهرت دارد. ایکیتوس، بزرگ‌ترین شهر بدون دسترسی جاده‌ای در جهان، یکی از ورودی‌های اصلی به آمازون در پرو است. این شهر در کنار رودخانه آمازون قرار دارد و پر از شرکت‌های تورگردانی برای سفر به جنگل آمازون است.

ورود از پورتو مالدونادو (Puerto Maldonado)

چگونه به پورتو مالدونادو برسیم؟ 

فصل خشک: می تا اکتبر

مناسب برای پیاده‌روی و بازدید از مناطق خشک‌تر جنگل.

فصل بارانی: نوامبر تا آوریل

بهترین زمان برای تماشای آبشارها و رودخانه‌ها.

بازدید از پارک ملی مانو و تامبوباتا

تماشای گونه‌های نادر پرندگان و میمون‌ها

کمپینگ در دل جنگل

آمازون به‌دلیل ویژگی‌های خاص طبیعی و اکولوژیکی‌اش، به‌طور غیررسمی به “جهنم سبز” معروف شده است. این نام به‌دلیل ترکیبی از ویژگی‌های ظاهری و چالش‌هایی که طبیعت آن به‌همراه دارد، به آمازون داده شده است. در اینجا برخی از دلایل این نام‌گذاری آمده است:

۱. رشد بیش از حد گیاهان و درختان: جنگل‌های آمازون به‌طور طبیعی بسیار انبوه و متراکم هستند. درختان بلند و گیاهان مختلف در این منطقه رشد می‌کنند و پوشش گیاهی بسیار فشرده‌ای ایجاد می‌شود که می‌تواند به‌سادگی فضای باز را پنهان کند. این تراکم زیاد گیاهان، مسیرهای عبور را سخت و دشوار می‌کند و همین امر باعث می‌شود که انسان‌ها به راحتی نتوانند در این جنگل‌ها حرکت کنند. این پوشش گیاهی فراوان، در کنار رطوبت و گرمای شدید، حس یک “جهنم” گیاهی را ایجاد می‌کند.

۲. جانوران گزنده و درنده: آمازون زیستگاه بسیاری از حیوانات خطرناک است. در این جنگل‌ها انواع مارهای سمی، تمساح‌ها، کوسه‌های رودخانه‌ای، و حشرات بیماری‌زا وجود دارند. به‌علاوه، خطراتی مانند بیماری‌های حشرات (مثلاً مالاریا و تب زرد) نیز تهدیدی جدی برای افرادی هستند که وارد این منطقه می‌شوند.

۳. چالش‌های بقا در شرایط سخت: آمازون به‌دلیل رطوبت بالا، گرما و بارندگی فراوان، شرایط بسیار سختی برای بقای انسان‌ها و جانوران ایجاد می‌کند. بسیاری از مناطق آمازون به‌ویژه در فصول بارانی، تبدیل به باتلاق‌های بزرگی می‌شوند که در آن عبور و مرور را دشوار می‌کند. علاوه بر این، خطر گم شدن در این جنگل‌ها و در معرض بیماری‌های مختلف قرار گرفتن، این منطقه را به‌نوعی “جهنم” تبدیل کرده است.

جنگل‌ آمازون به دلیل تنوع زیستی شگفت‌انگیزش، یکی از غنی‌ترین مناطق جهان از نظر گونه‌های گیاهی و جانوری است. بسیاری از این گونه‌ها منحصر به این منطقه هستند و نقش حیاتی در حفظ اکوسیستم جهانی ایفا می‌کنند.

این درخت که منبع طبیعی تولید لاستیک است، یکی از ارزشمندترین گیاهان آمازون محسوب می‌شود. شیره این درخت برای تولید کائوچو استفاده می‌شود.

یکی از بزرگ‌ترین گونه‌های نیلوفر آبی در جهان است. برگ‌های آن می‌توانند تا دو متر قطر داشته باشند و وزن قابل‌توجهی را تحمل کنند.

این درخت که میوه آن به نام آجیل برزیلی شناخته می‌شود، یکی از منابع مهم غذایی برای بومیان منطقه است و نقش کلیدی در اکوسیستم جنگل دارد.

جنگل‌های آمازون خانه صدها گونه ارکیده است که بسیاری از آن‌ها تنها در این منطقه یافت می‌شوند.

این گیاهان بالارونده و خزنده که از درختان جنگلی برای رشد استفاده می‌کنند، بخشی مهم از ساختار جنگل‌های آمازون را تشکیل می‌دهند.

گونه‌هایی مانند دلفین صورتی آمازون، میمون‌های کوچک و قورباغه‌های سمی تنها بخشی از حیوانات منحصربه‌فرد این جنگل هستند. بسیاری از این گونه‌ها در خطر انقراض قرار دارند و نیاز به حفاظت ویژه دارند. گیاهان و جانوران منحصر به فرد آمازون نه تنها نقشی کلیدی در حفظ تعادل اکولوژیکی این منطقه دارند، بلکه به عنوان منبعی برای کشف داروهای جدید و منابع غذایی برای جهان محسوب می‌شوند. حفاظت از این گونه‌ها برای حفظ اکوسیستم زمین ضروری است.

یکی از عجیب‌ترین گونه‌های دلفین در جهان است که در آب‌های شیرین رود آمازون زندگی می‌کند. این دلفین به دلیل رنگ صورتی منحصربه‌فردش شناخته می‌شود.

بزرگ‌ترین مار جهان که در رودخانه‌ها و مرداب‌های آمازون یافت می‌شود. این مار می‌تواند تا ۱۰ متر طول داشته باشد و به شکارهای بزرگ حمله کند.

این حیوان که از مورچه‌ها و موریانه‌ها تغذیه می‌کند، یکی از گونه‌های شاخص جنگل‌ آمازون است.

این قورباغه‌ها به دلیل رنگ‌های درخشان و سم قوی‌شان شناخته می‌شوند و معمولاً برای شکارچیان یک هشدار طبیعی محسوب می‌شوند.

طوطی‌های ماکائو که با پرهای رنگارنگ و رفتار اجتماعی خود شناخته می‌شوند، از نمادهای حیات وحش آمازون هستند.

بزرگ‌ترین گربه‌سان در جنگل‌های آمازون که به عنوان شکارچی راس زنجیره غذایی شناخته می‌شود.

یکی از بزرگ‌ترین ماهیان آب شیرین جهان است که در رودخانه‌های آمازون زندگی می‌کند و از منابع غذایی مهم منطقه به شمار می‌رود.

این میمون‌ها به دلیل صدای بلند و خاص خود شناخته می‌شوند که می‌تواند کیلومترها دورتر شنیده شود.

۱- قورباغه زهرآگین | Poison Dart Frog: قورباغه ی زهرآگین در صدر جدول مرگبارترین حیوانات آمازون قرار دارد. این جانور در باتلاق ها، دریاچه ها، نهرها و رودخانه های منطقه یافت می شود و دارای پاهایی به رنگ های طلایی، مسی، قرمز و حتی آبی و سبز هستند. زهر این قورباغه ها به راحتی ۱۰ انسان بالغ را از پا در می آورد. به هیچ وجه نباید گرفتار فریب پوست زیبای آن ها شوید، زیرا اگر کسی سعی کند آن ها را لمس کند، زهر موجود در پوست آن ها به سرعت باعث حساسیت، تهوع، تورم، فلج عضلانی و در نهایت مرگ می شود.

۲- آناکوندای سبز  |  Green Anaconda: مار آناکوندای سبز از خطرناکترین انواع مارهای جهان و جنگل های آمازون است. این مار ۶ تا ۹ متر طول دارد و وزن آن گاهی به ۲۵۰ کیلو می رسد. آن ها بیشتر وقت خود را به صورت غوطه ور در آب ها به سر می برند و با پیچیدن خود به دور طعمه، منقبض کردن بدن و خورد کردن طعمه شکارشان را انجام می دهند. خوشبختانه مار آناکوندای سبز به صورت غریزی تمایل چندانی زیادی به خوردن انسان ندارد اما گزارشهایی از آسیب به انسان ها توسط این مار به دست آمده است.

۳- جگوار | Jaguar: جگوار یا پلنگ خالدار آمریکایی نیز در فهرست خطرناکترین حیوانات جنگل های آمازون قرار دارد. این گونه جگوار با خطر انقراض روبرو است و روزانه از شمار آن ها در جنگل های آمازون کاسته می شود. طول آنها ۴۳ تا ۷۵ سانتیمتر است و وزنشان حدود ۱۳۵ کیلو می باشد. چگوار با کمین لابلای درختان، طعمه خود را تعقیب و در فرصت مناسب شکار می کند.

۴- مارماهی الکتریکی | Electric Eel: شاید تصورش را هم نمی کردید که نوعی از مارماهی را در فهرست خطرناکترین جانداران آمازون ببینید اما مارماهی برقی یا الکتریکی از جمله مرگبارترین جانداران در آمازون است. مارماهی الکتریکی می تواند نیروی الکتریکی شدید را از خود تولید کرده و اینچنین از خود دفاع کند. وزن این مارماهی ها حدودا ۲۰ کیلو است اما می توانند ۶۰۰ ولت برق تولید نمایند. برق این مارماهی ها طعمه یا شکارچیان را کاملا بی حس می کند و آنها بیشتر از برقشان در مقابل ماهی ها، پستانداران کوچک، دوزیستان، و پرندگان استفاده می کنند. شوکی که این مارماهی ها به بدن وارد می کنند می تواند باعث نارسایی قلبی و مرگ شود.

۵- پیرانای شکم قرمز | Red Bellied Piranhas: پیرانای شکم قرمز از آبزیان بومی آمریکای جنوبی است. این ماهی از درنده ترین جانوران جهان است و آرواره های بسیار قوی دارد. پیرانا به طور غریزی ترجیح می دهد از آبزیان، حشرات، نرم تنان، سخت پوستان و جلبک ها تغذیه نماید و معمولاً به جانوران بزرگ تر آسیب نمی رساند. با اینکه حمله ی پیراناهای قرمز به انسان بسیار نادر است اما اگر به صورت گروهی حمله کنند می توانند انسان را از پا در بیاورند. در فصل های کم آب، به دلیل پایین آمدن سطح رودخانه ها و کاهش تعداد ماهیان،  احتمال حمله ی پیراناها به انسان نیز زیاد است.

۶- عنکبوت سرگردان برزیلی | Brazilian Wandering Spiders: عنکبوت ها این جانداران ریزجثه از اولین انتخاب های گردشگران برای موجودات ترسناک و مرگبار نیست و همین موضوع باعث می شود بی مهابا به این جانواران بی مهره نزدیک شوند اما خوب است کمی بیشتر با عنکبوت های سرگردان برزیلی آشنا شویم:

– این عنکبوت ها  شبکه هایی چسبناک روی زمین جنگل ها می بافند.

– این عنکبوت ها بسیار تهاجمی به جانوران حمله می کنند.

– عنکبوت های سرگردان برزیلی بارها و بارها به طعمه نیش می زنند.

– آن ها بیشتر در طول شب از لانه ها بیرون می آیند و روزشان را در پی صخره و سنگ ها سپری می کنند.

– زهر موجود در نیش این عنکبوت ها باعث تورم، درد شدید، مشکلات تنفسی و … می شود و می تواند کودکان را از پای در آورد.

۸- مورچه گلوله زن | Bullet Ant: نیش این مورچه ها دردناک ترین نیشی است که تا به امروز شناخته شده و آن را به شلیک گلوله تشبیه می کنند. به همین دلیل نام این مورچه ها را گلوله زن گذاشته اند. طول این مورچه ها در بیشترین حالت ۱.۲ سانتیمتر می باشد. نیش این حشره تقریبا ۳۰ برابر دردناک تر از نیش زنبور است و می تواند یک جانور بزرگ یا انسان را از پا در آورد.

فصول بارانی: از ژانویه تا ژوئن با توجه به بارندگی‌های زیاد و آب شدن برف کوههای آند، سطح رودخانه‌ها بالاتر است که امکان دسترسی آبی و قایقرانی بهتر را فراهم می‌کند. با این حال، اغلب خشکی های جنگلی در آب فرو می روند، دمای ها کمی خنک‌تر است اما پشه‌های بیشتری را نیز به همراه دارد.

فصول کم آب: از ژوئن تا دسامبر با وجود اینکه بارش‌های شدید گاهاً رخ می‌دهد، در این فصول میزان بارندگی کمتر است و مسیرهای پیاده‌روی بیشتری قابل دسترسی هستند. همچنین تماشای حیات وحش مانند کایمان‌ها و پرندگان بسیار ساده‌تر است و با پشه‌های کمتری گلاویز خواهید شد.

اقامتگاه جنگلی

معایب:

• امکانات اقامتی ممکن است ساده‌تر و ابتدایی‌تر از هتل‌ها یا کروزها باشد.
• حشرات و رطوبت بالا ممکن است برای برخی افراد ناخوشایند باشد.
• دسترسی به مناطق مختلف ممکن است محدود باشد و نیاز به پیاده‌روی طولانی داشته باشد.

کروز در رودخانه آمازون

معایب:

• امکان پیاده‌روی در دل جنگل و ارتباط نزدیک با طبیعت کمتر از اقامتگاه جنگلی است.
• هزینه کروزها معمولاً بالاتر از اقامتگاه‌های جنگلی است.
• تجربه سفر ممکن است بیشتر شبیه یک سفر لوکس باشد تا ماجراجویی در دل طبیعت.

برای سفر به جنگل آمازون، آمادگی کامل ضروری است. لباس‌های مناسب برای محیط گرم و مرطوب، تجهیزات ایمنی، مواد ضدعفونی‌کننده، و داروهای ضروری باید همراه شما باشد. همچنین توصیه می‌شود با تور یا دستکم لیدرهای محلی سفر کنید تا از خطرات احتمالی و مشکلات امنیتی دور بمانید.