۱۰ غذای ازبکستان که باید امتحان کنید

ازبکستان سرزمینی است که به دلیل جاذبه‌های گردشگری فراوان، تمدن کهن و فرهنگ سنتی، همواره مقصدی جذاب برای علاقه‌مندان به تاریخ، هنر و غذاهای متنوع بوده است. این کشور به دلیل موقعیت جغرافیایی خاص در قلب آسیای میانه، ترکیبی از فرهنگ‌ها و سنت‌های مختلف را در دل خود جای داده است. غذای ازبکستان، مانند بسیاری از جاذبه ‌های دیگر این کشور، آینه‌ای از تاریخ و سنن مردمش است. غذاهای ازبکستان نه ‌تنها طعم‌ بی‌نظیری دارند، بلکه هر یک به نوعی داستانی از میراث فرهنگی، اقوام مختلف و تعاملات تاریخی این سرزمین پهناور را روایت می‌کنند.

پیشنهاد خواندنی: راهنمای غذاهای هندی برای گردشگران ایرانی

آشپزی سنتی ازبکستان به دلیل استفاده از مواد اولیه بومی و ادویه‌جات خاص ، توانسته است هویت منحصربه‌فردی در دنیای غذاها پیدا کند. در این کشور، غذاها اغلب به‌عنوان وسیله‌ای برای نزدیک‌تر شدن به دیگران و به اشتراک گذاشتن لحظات مهم زندگی در خانواده‌ها و جمع‌های دوستانه و حتی مهمانی‌های رسمی تلقی می‌شوند.

از “پلو ازبکی” و “شاشلیک” گرفته تا “منتی” و “شوروا“، هر یک از این غذاها نه ‌تنها از طعم‌های خاص خود برخوردارند بلکه به‌خوبی نشان‌دهنده تاریخ، آداب و رسوم و مهمان‌نوازی مردم ازبکستان هستند.
در این مقاله، قصد داریم ۱۰ غذای محبوب ازبکستان را معرفی کنیم که تجربه‌ی چشیدن آن‌ها همچون سفری به دنیای طعم‌ها و فرهنگ‌ها خواهد بود. بنابراین، اگر به ازبکستان سفر کردید، حتماً این غذاهای سنتی را امتحان کنید و از طعم‌های اصیل و بی‌نظیر این سرزمین لذت ببرید.

رستوران‌های سنتی ازبکستان 

  پیوند آشپزی ایران و ازبکستان

آشپزی ایران و ازبکستان، با وجود فاصله جغرافیایی امروز، ریشه‌های مشترک عمیقی دارند. ریشه‌هایی که به جاده ابریشم، کوچ‌نشینان ایرانی‌تبار آسیای میانه و دادوستد فرهنگی چندصدساله برمی‌گردد. بسیاری از اقوام ساکن ازبکستان، از جمله سغدیان و بخش‌هایی از اقوام ایرانی‌نژاد آسیای مرکزی، در طول تاریخ با فرهنگ و آشپزی ایرانی در ارتباط بوده‌اند. همین پیوند باعث شده بسیاری از غذاهای ازبکی برای ما آشنا باشند. استفاده از برنج، گوشت گوسفندی، ادویه‌های ملایم، نان‌ و حتی ترکیب‌های طعمی مثل پیاز داغ، زردچوبه و زیره برایمان آشناست. بعضی پژوهشگران هم شباهت آش‌های محلی، پلوهای لایه‌دار و نان‌های تخت ازبکستان را نتیجه همین قرابت تاریخی می‌دانند.

در سطح روزمره هم، اگر به سفره‌های دو کشور نگاه کنیم، شباهت‌ها چشمگیرند. پلو ازبکی با برنج دم‌کرده، گوشت و هویج خیلی به مدل‌های پلو در خراسان و فرغانه نزدیک است. سمسا (سمبوسه ازبکی) یادآور پیراشکی‌ها و سمبوسه‌های ایرانی است. لاگمان کمی شبیه آش رشته‌ است اما با سبک آسیای مرکزی. حتی فرهنگ نان—مثل نان تنوری، نان تافتون‌مانند در هر دو کشور جایگاه ویژه‌ای دارد. همین نزدیکی ذائقه باعث می‌شود ایرانی‌ها در سفر به ازبکستان با غذاهای محلی خیلی سریع ارتباط برقرار کنند و احساس غریبه بودن نداشته باشند. انگار سفره‌ای آشنا اما با طعم‌هایی تازه پیشِ رو دارند.

۱

ازبکی پلو یا پیلاو (Plov)

پیلاو، پلوف یا ازبکی پلو یا همان “پلو” در ایران، یکی از مشهورترین و محبوب‌ترین غذاهای ازبکستان است که در هر گوشه‌ای از کشور یافت می شود. این غذا از برنج، گوشت (معمولاً گوشت گوسفند یا گاو)، هویج، پیاز و ادویه‌جاتی مانند زیره و زعفران تهیه می‌شود. پلاو به‌طور سنتی در دیگ بزرگی به نام “کازان” تهیه می‌شود و به‌طور معمول در مجالس و جشن‌ها سرو می‌شود. این غذای خوشمزه به عنوان غذای ملی ازبک‌ها نیز شناخته می‌شود.

پلو ازبکی یا پیلاو غذای معروف ازبکستان 

۲

شاشلیک (Shashlik)

شاشلیک از دیگر غذاهای معروف ازبکستان است که در تمامی فصول سال تهیه می‌شود. این غذا نوعی کباب است ولی برخلاف نامش، ارتباطی با شیشلیک ایرانی ندارد. شاشلیک ازبکی شامل تکه‌های گوشت گوسفند یا گاو است که با سبزیجات و ادویه‌های خاص ازبکی مزه‌دار شده و سپس روی آتش به صورت کبابی پخته می‌شود. شاشلیک معمولاً همراه با نان تازه، پیاز، فلفل دلمه‌ای و سس‌های مختلف سرو می‌شود و یکی از محبوب‌ترین غذاها در میهمانی‌ها و جشن‌های ازبک‌ها به شمار می‌آید. عطر و طعم این نوع کباب به دلیل طعم دار شدن با استفاده از انواع ادویه‌های خاص اربکی، بسیار خوشمزه و لذیذ است.

شاشلیک ازبکی کباب معروف ازبکستان

۳

مانتی (Manti)

غذاهای خمیری ازبکی بسیار متنوع هستند. با این حال یک کوفته گوشت بخارپز به نام مانتی (منتی) مورد علاقه مردم ازبکستان و گردشگران است. این غذا شباهت زیادی به خینگکالی از غذاهای معروف گرجستان دارد. مانتی شامل خمیر نازک پر شده با مخلوطی از گوشت چرخ‌کرده، کدوتنبل یا سیب زمینی، پیاز و ادویه‌جات است که بخارپز می‌شود. منتی در ازبکستان به‌ویژه در تعطیلات و مجالس خاص سرو می‌شود و آن را معمولاً با نوعی سس ماست و کومیز (نوشیدنی شبیه دوغ) می‌خورند. طعم لذیذ گوشت و عطر خوش ادویه‌ها در کنار خمیر نرم و سبک این غذا، تجربه‌ای خاص را برای هر کسی که آن را می‌چشد، به ارمغان می‌آورد.

مانتی نوعی پیش غذای ازبکستانی 

۴

نان ازبکی (Uzbek Bread)

نان ازبکی یکی از اجزای اصلی هر وعده غذایی در ازبکستان است. این نان که به آن “نان تاندوری” هم گفته می‌شود، در تنورهای مخصوص پخته می‌شود وطعمی منحصر به فرد دارد. نان ازبکی در اشکال مختلفی تهیه می‌شود، اما یکی از مشهورترین انواع آن، نانی است که به شکل گرد و ضخیم است و سطح آن با الگوهای خاصی تزئین می‌شود. معمولا نان ازبکی همراه با انواع خوراک‌ها، از جمله پلاو، شاشلیک و منتی سرو می‌شود.

۵

سمسا (Samsa)

سمسا یکی دیگر از غذاهای خوشمزه ازبکی است که به‌طور معمول به عنوان پیش‌غذا یا میان‌وعده سرو می‌شود. این غذا از خمیر نازک پر شده با گوشت چرخ‌کرده، پیاز و ادویه‌های معطر تهیه می‌شود. سمسا شبیه سمبوسه خودمان است اما سرخ‌کردنی نیست بلکه در فر یا تنور پخته می‌شود. سمسا به‌علت ظاهر خوش رنگ و لعاب و طعم لذیذش، یکی از محبوب‌ترین پیش غذاهای ازبکستان در بازارها و خیابان‌ها است. سمساها معمولاً با یک نوشیدنی خنک مثل چای سبز یا دوغ خنک سرو می‌شوند.

۶

شوروا : سوپ ازبکی (Shurva / Shorpa)

شوروا یا سوپ ازبکی یکی از غذاهای سنتی و مغذی این کشور است که در بسیاری از خانه‌ها و رستوران‌های ازبکستان سرو می‌شود. این غذا تنها یک سوپ نیست، بلکه بخشی از فرهنگ غذایی ازبکستان به شمار می‌رود. شوروا به‌ویژه در روزهای سرد زمستان بسیار محبوب است و در بسیاری از خانواده‌های ازبکی، به‌عنوان اولین وعده غذایی روز یا پیش‌غذا در مهمانی‌ها و مجالس دوستانه ارائه می‌شود.

شوروا معمولاً از گوشت گوسفند یا گاو تهیه می‌شود. گوشت‌های استفاده‌شده در شوروا معمولاً در قطعات بزرگ‌ بریده می‌شوند تا در حین پخت طعم خود را به آب سوپ منتقل کنند. علاوه بر گوشت، سبزیجاتی همچون هویج، سیب‌زمینی، پیاز، گوجه‌فرنگی و گاهی لوبیا یا نخود نیز به آن اضافه می‌شود که در کنار گوشت، عطر و طعمی دلپذیر و متعادل به سوپ می‌بخشند.

۷

چُچوَرَه (Chuchvara)

چچوره یکی از غذاهای سنتی و محبوب ازبکستان است که به‌صورت پیراشکی‌های کوچک و ظریف تهیه می‌شود و شباهت زیادی به پیلمینی روسی دارد؛ داخل این پیراشکی‌ها معمولاً با گوشت چرخ‌کرده و ادویه‌های ساده پر می‌شود و بسته به نوع طبخ، در دو شکل اصلی ارائه می‌گردد: چچوره آب‌دار که درون یک سوپ گرم و خوش‌طعم سرو می‌شود و حالتی سبک و مقوی دارد. دومی چچوره خشک است که پس از آب‌پز شدن با سس ماست یا خامه ترش همراه می‌شود و طعمی بسیار دلچسب دارد. این غذای ساده اما دلپذیر به دلیل سهولت تهیه و طعم لذیذش جایگاه ویژه‌ای در سفره خانواده‌های ازبکی دارد.

۸

آچما (Achma)

آچما در اصل یکی از غذاهای گرجستان است اما در ازبکستان هم طرفدار دارد. این غذا با دستور پختی شبیه با لازانیای ایتالیایی تهیه می‌شود و حاوی لایه‌هایی از خمیر نازک مخلوط با پنیر، گوشت چرخ‌کرده و سبزیجات می‌باشد. آچما معمولاً با استفاده از کره و روغن به‌صورت لایه‌لایه پخته می‌شود و در نهایت، یک غذای بسیار پرکالری و لذیذ به دست می‌آید. این غذا به‌ویژه در مراسم‌های خاص و جشن‌ها سرو می‌شود.

۹

لاگمان

لاگمان یکی از معروف‌ترین غذاهای آسیای مرکزی و از محبوب‌ترین خوراک‌های مردم ازبکستان است. این غذا در اصل ریشه‌ای اویغوری دارد اما در گذر زمان به بخشی از هویت غذایی ازبک‌ها تبدیل شده است. لاگمان با رشته‌های دست‌ساز تهیه می‌شود که به‌صورت کاملاً سنتی با دست ورز داده شده اند. 

روی این رشته‌ها مخلوطی از گوشت گوسفند یا گوساله، فلفل، سیب‌زمینی، پیاز، گوجه، انواع سبزیجات و ادویه‌های محلی ریخته می‌شود. ازبکها این غذا را در بعضی مناطق شبیه به اسپاگتی و در برخی موارد شبیه سوپ یا نودل سرو می‌کنند. لاگمان به‌دلیل ترکیب متعادل گوشت، سبزیجات و رشته تازه، غذایی مقوی، پرمایه و بسیار محبوب میان مسافران و مردم محلی است.

سرو لاگمان به دو سبک آبدار و خشک 

۱۰

قازی (Qazi)

کازی یا قازی یکی از اصیل‌ترین سوسیس‌های سنتی ازبکستان و دیگر کشورهای آسیای مرکزی است که معمولاً از گوشت اسب و چربی‌های مخصوص آن تهیه می‌شود. این گوشت با ادویه‌های محلی طعم‌دار شده و داخل روده طبیعی اسب قرار می‌گیرد تا به شکل یک سوسیس ضخیم درآید. سپس آن را به‌آرامی می‌جوشانند یا دودی می‌کنند تا آماده سرو شود. کازی به‌دلیل طعم خاص و ارزش غذایی بالا بیشتر در سفره‌های مهمانی، عیدها و مراسم سنتی دیده می‌شود و یکی از غذاهای لوکس و ویژه فرهنگ ازبکی محسوب می‌شود. البته باید توجه داشت که در منوی بسیاری از رستوران‌ها، کازی فقط در محتویات برخی سالادها دیده می‌شود.

غذاهای خیابانی ازبکستان

غذاهای خیابانی ازبکستان دقیقاً همان جایی است که می‌توانید طعم واقعی ادویه ها را مزه‌مزه کنید! اگر طرفدار غذای خیابانی هستید (البته با احتیاط!) کافی است قدمی در بازارهای قدیمی یا خیابان‌های شلوغ تاشکند و سمرقند بزنید تا عطر نان تازه، سمساهای داغ تنوری، شاورمای ازبکی و سیخ‌های کباب زغالی هوش از سرتان ببرد. دستفروش‌ها اغلب کنار تنور داغ، غذا را در لحظه و با روی خوش به دستتان می‌دهند. مزه‌ غذاهای خیابانی ازبکستان برای ایرانی‌ها خیلی آشناست: ترکیب پیاز، گوشت، ادویه‌های ملایم و خمیرهای نازک تنوری. اگر دوست دارید سفر به ازبکستان را با یک تجربه اصیل‌تر و واقعی‌تر همراه کنید، امتحان کردن غذاهای خیابانی این کشور واقعاً یکی از «باید» هاست!

شیرینی های ازبکستان

شیرینی‌های ازبکستان درست مثل فرهنگ این کشور، ترکیبی از سادگی دلنشین و طعم‌های اصیل آسیای مرکزی هستند. در سفر به ازبکستان با دنیایی از شیرینی‌های خانگی روبه‌رو می‌شوید. حلواهای محلی، باقلواهای کم شیرین ازبکی، شیرینی‌های خشک و لقمه‌ای که معمولاً همراه چای سبز سرو می‌شوند. طعم غالب این شیرینی‌ها معمولاً ملایم‌تر از شیرینی‌های ایرانی است و بیشتر از مغزها، عسل، کره، آرد و کمی ادویه معطر مثل هل استفاده می‌شود. اگر اهل امتحان‌کردن مزه‌های جدید هستید، شیرینی‌های سنتی ازبکستان یکی از خوشمزه‌ترین بخش‌های سفر شما خواهند بود؛ مخصوصاً کنار چای داغ و مهمان‌نوازی گرم مردم این کشور.

[FOOD & BEVERAGE – Uzbekistan Tourism] — معرفی رسمی غذاها و نوشیدنی‌های سنتی ازبکستان
[ National Dishes You Must Try in Uzbekistan ] — فهرستی از غذاهای معروف ازبکستان و توضیح هر کدام